دستورالعمل ایمنی کار در ارتفاع
مقدمه
«کار در ارتفاع» از جمله فعالیت هایی است که در محیط های کاری مختلف به صورت روزمره و یا برای انجام فعالیت های تعمیر و نگهداری انجام می شود. شرایط خاص کار در ارتفاع، آن را به فعالیتی بسیار قابل توجه از نظر نوع مخاطرات و پیامدهای حوادث احتمالی آن تبدیل نموده است.
هدف :
آشنایی با خطرات سقوط و جلوگیری از شرایط ایجاد آن
شرح دستورالعمل :
انجام کار در مکان هایی که بلندی آن از سطح زمین 20/1 متر باشد و یا از سطح 20/1 عمق داشته باشد، عملیات کار در ارتفاع محسوب می شود و ضروری است که در این قبیل فعالیت ها اقدامات لازم جهت پیشگیری از سقوط در نظر گرفته شود.
در فرآیند ایمن سازی کار در ارتفاع 3 مرحله وجود دارد :
1- پرهیز از کار در ارتفاع و یا انجام بخش هایی از آن در سطح زمین (البته در شرایطی که این امکان وجود داشته باشد)
2- استفاده از روش ها و تجهیزاتی که خطر سقوط افراد در حین کار را از بین ببرد. (در صورتی که الزاماً کار می بایست در ارتفاع انجام گیرد)
3- استفاده از روش ها و تجهیزاتی که ارتفاع سقوط و شدت صدمات ناشی از سقوط را کاهش دهد. (در شرایطی که امکان از بین بردن خطر سقوط وجود نداشته باشد)
توانایی های فیزیکی و روانی مورد نیاز مجریان عملیات کار در ارتفاع :
1) کارگرانی که عملیات کار در ارتفاع انجام می دهند، نباید ترس از ارتفاع داشته باشند.
2) همه کارگرانی که در ارتفاعات به کار گماشته می شوند ابتدا باید جهت تشخیص مناسب بودن آن ها برای کار مربوطه، مورد آزمایشات پزشکی لازم قرار گرفته که پس از اخذ مجوز طب صنعتی جهت انجام کار در ارتفاع مجاز به شروع کار خواهند بود.
3) این افرادبایستی دارای قدرت بدنی، قدرت بینایی مناسب، چالاکی، مهارت دستی و هماهنگی مناسب و سرعت انتقال مورد نیاز جهت کار در ارتفاع باشند.
تذکر : به هیچ عنوان از افراد مسن جهت کار در ارتفاع استفاده نشود.
برنامه ریزی جهت کار در ارتفاع
در این مرحله بایستی مواردی از جمله ارتفاع کار، استحکام و ایمنی سطوح کار، حفاظ های جانبی، لغزندگی سطح کار، احتمال سقوط اشیاء و ابزارآلات از سطوح و ارتفاع بالاتر، احتمال سقوط اشیاء و ابزارآلات از سطح کار به پایین و… با توجه به بزرگی خطر و شدت صدمات و خسارات وارده احتمالی ناشی از آن مورد ارزیابی قرار گرفته و اولویت های اصلاحی تعیین گردد.
موقعیت انجام عملیات از جمله مواردی است که در تجزیه و تحلیل خطرات کار در ارتفاع و پیش بینی اقدامات کنترلی بایستی مورد بررسی قرار گیرد. شرایط محیطی محل کار (میزان روشنایی، صدا، دمای محیط، سرعت جریان باد و…)، خطوط هوایی انتقال برق مسیر حرکت جرثقیل ها و حفاری های بدون پوشش، تأسیسات زیرزمینی و… از جمله مواردی به شمار می روند که بایستی وضعیت آنها در محلی که عملیات کار در ارتفاع انجام می شود، مشخص و در صورت نیاز، تمهیدات لازم جهت پیشگیری از بروز حوادث ناشی از آن ها پیش بینی گردد.
جلوگیری از سقوط اشیاء بر سر دیگران
یکی از مخاطرات عمده کار در ارتفاع، سقوط اشیاء و اجسام است که علاوه بر خسارت به تجهیزات می تواند باعث آسیب به افرادی شود که در حال عبور و یا مشغول به کار در محل هستند.
از این رو لازم است موارد ذیل به دقت مورد توجه قرار گیرد :
- ایجاد پاخور مناسب بر روی سکوهای کاری جهت جلوگیری از سقوط اشیاء الزامی است.
- در این قبیل کارها که احتمال سقوط اشیاء و افراد زیاد است، استفاده از شبکه های ایمنی (توری ها) ضروری است.
- منطقه ممنوعه عبور باید با استفاده از علائم هشداردهنده (چراغ خطر و نوار خطر) مشخص گردیده و عبور و مرور در آن مورد کنترل قرار گیرد.
- در صورت نیاز به عبور و مرور یا انجام کار همزمان، باید هماهنگی های لازم به عمل آمده و احتیاط های کامل لحاظ گردیده و از تجهیزات حفاظتی مناسب، به ویژه کلاه ایمنی، استفاده شود.
جلوگیری از سقوط
برای جلوگیری از سقوط از ارتفاع، وسایل مناسب، حصاربندی کافی و وسایل حفاظت کننده مشخص ضروری است.
مکان های در حال ساخت
- در حین برپایی ساختمان ها و سازه های صنعتی، تدارک نرده های محفاظت کننده یا داربست و پوشاندن و محصور کردن زمین های حفاری شده که قرار است در آن ساختمان ایجاد شود امری اساسی است. مشکل برقراری استانداردهای ایمنی در این نوع کار به جهت وجود تغییرات روزانه در شرایط استخدام پیمانکاران متفاوت می باشد.
- هنگام کار بر روی سقف های ناتمام (در حال ساخت یا تعمیر)، سقف هایی که از مواد غیرمقاوم ساخته شده اند یا روی سقف های کهنه که امکان سقوط وجود دارد، باید با ایجاد سطوح موقت ایمن ازسقوط نفرات جلوگیری به عمل آید.
سایر تذکرات :
- تمامی پرسنل که در عملیات کار در ارتفاع مشغول به کار خواهند شد باید تحت آموزش لازم قرار گیرد. (نشان دادن روش های عملی انجام ایمن کار ضرورت دارد)
- استفاده از وسایل ایمنی، خصوصاً کفش و کلاه ایمنی مجهز به چانه بند و دستکش ایمنی هنگام کار در ارتفاع الزامی است.
- سطوحی که کارگران بر روی آن کار می کنند باید تمیز و عاری از هرگونه موادی که باعث لغزیدن کارگر می شود باشد.
- تمامی سطوحی که ممکن است کارگران در اثر سقوط احتمالی با آن تماس پیدا کنند باید همیشه تمیز و عاری از هرگونه نخاله و ابزارآلات باشد تا در صورت بروز حادثه از برخورد با بدن شخص جلوگیری به عمل آید.
- ابزارآلات، پیچ و مهره ها و قطعات اضافی بایستی جمع آوری گردد.
- ابزار و ماشین های مورد استفاده از هر نظر سالم باشند.
- افراد بالارو که قرار است قطعه ای را نصب نمایند حتماً بایستی مجهز به کمربند ایمنی از نوع استاندارد (FULL BODY HARNESS) بوده و آموزش های لازم برای استفاده صحیح از آن را دیده باشند.
- در صورت قرار گرفتن نفرات در مکان هایی که امکان مهار کمربند ایمنی وجود ندارد باید از سیستم طناب نجات LIFE LINE استفاده نمود وبایداین اصل کلی همیشه برقرارباشدکه نفرات درتمام زمان انجام کار در ارتفاع توسط یک مسیر مطمئن حمایت شوند.
- درصورت کاردرمجاورت خطوط برق یا ماشین آلات باید شرایط ایمن سازی محوطه توسط افراد ذی صلاح (بهره برداری) انجام شود.
10) تمامی ابزارآلات و تجهیزاتی که برای ایمنی عملیات کار در ارتفاع استفاده می شود مثل کمربند ایمنی، سیم بکسل و… باید در پریودهای زمانی مشخص بازرسی شوند و از سالم بودن آنها اطمینان حصول گردد.
11) انجام هرگونه فعالیت مونتاژ اسکلت فلزی در تاریکی شب و در ارتفاع ممنوع می باشد.
12) در مواقعی که شرایط جوی به لحاظ بارندگی و طوفان نامساعد است انجام فعالیت در ارتفاع ممنوع می باشد. (حداکثر سرعت مجاز باد 24 کیلومتر بر ساعت می باشد)
13) در صورت وجود تداخل کاری چندین گروه که در ارتفاع یا در سطح زمین (که احتمال سقوط اشیاء وجود دارد) مشغول به کار هستند، نیاز است هماهنگی های لازم در جبهه های مختلف کاری به عمل آمده تا مشکل خاصی برای هیچ یک از گروه های کاری پیش نیاید.
14) تمامی تخته های زیرپایی که در ارتفاع مورد استفاده قرار می گیرند، بایستی کاملاً مهار شوند تا در اثر وزش باد و طوفان از سقوط آن ها جلوگیری شود.
15) برای انجام ایمن کار در ارتفاع و به سبب رعایت ایمنی مطلوب بایستی از جرثقیل و بسکت مناسب استفاده شود.
16) در صورت استفاده از سبد جابجایی نفر (بسکت) جهت حمل افراد به ارتفاع بایستی افرادی که درون بسکت قرار می گیرند مجهز به کمربند ایمنی بوده و بلافاصله پس از ورود به بسکت کمربند خود را به قلاب جرثقیل متصل نموده و بسکت نیز توسط طناب جهت مکان های احتمالی مهار گردد. (جهت اطلاعات بیشتر به گردش کار ایمنی سبد جابجایی نفر (MANBASKET) مراجعه شود.
17) جرثقیلی که برای حمل افراد به ارتفاع مورد استفاده قرار می گیرد، باید از هر نظر سالم باشد.
18) قلاب جرثقیل بایستی مجهز به ضامن ایمنی باشد.
19) استفاده از طناب و قرقره جهت بالا و پایین دادن اجسام و ابزارآلات، بایستی براساس موارد زیر صورت گیرد:
- طول طناب که نبایستی از 10 متر تجاوز نماید.
- جنس طناب که بایستی از نوع کنفی و با قطر مناسب باشد.
- وزن قطعات و ابزارآلات که نبایستی از 20 کیلوگرم تجاوز نماید.
20) برای بالا وپایین بردن قطعات سنگین وبیشتراز20 کیلوگرم و یا ارتفاع بیشتر از 10 متر بایستی از وینچ و بالابر و سیم بکسل استفاده نمود.
21) حمل ابزارآلات کوچک، مصالح ساختمانی، آجر، کاشی، موزائیک، پیچ و مهره ها و… بر روی پالت های چوبی ممنوع می باشد. برای حمل چنین مواردی بایستی از بسکت مناسب مجهز به توری استفاده گردد.
22) نیمه تمام رها کردن پله ها و پاگردهای راه پله ها به گونه ای که باعث سقوط افراد شود مطلقاً ممنوع بوده و چنانچه به علت نبود متریال و یا کمبود وقت، موجب گردد که برای مدت زمانی هر چند کوتاه کار متوقف شود، حتماً بایستی ابتدا و انتهای راه پله به طور کامل مسدود و تابلوی هشداردهنده (راه پله نیمه تمام است) نصب شود.
23) دستورالعملهای عملیاتی ایمنی برای هرگونه فعالیت خطرناک خصوصاً عملیات کار در ارتفاع لازم بوده و بایستی نظارت کافی اعمال گردد.
اقدامات لازم در صورت سقوط یک فرد :
علیرغم به کار بستن تدابیر ایمنی، امکان بروز حادثه در هنگام کار هیچگاه به صفر نمی رسد. از این رو لازم است آمادگی لازم برای مواجهه با انواع حوادث کاری ایجاد گردد. یکی از مهمترین حوادث کار در ارتفاع، سقوط افراد انجام دهنده کار است که در این صورت نیاز است به ترتیب زیر عمل شود :
1-اطلاع به اورژانس و آتش نشانی و درخواست کمک
2- حفظ خونسردی
3- متوقف کردن عملیات/ تجهیزات
4- قطع جریان برق (در صورتی که سقوط در اثر برق گرفتگی باشد)
5- چک کردن علائم حیاتی (در صورت شدید بودن جراحات یا آسیب های وارده)
6- شناسایی قسمت های آسیب دیده بدن