دستورالعمل ایمنی جوشکاری و برشکاری
مقدمه
جوشکاری یک لفظ کلی است که برای اتصال سطوح قطعات فلزی به یکدیگر به وسیله فرایندهای گوناگون (نرم کردن یا ذوب کردن به کمک حرارت یا وارد کردن فشار یا هر دو) به کار برده می شود.
سه منبع رایج گرمای مستقیم عبارتند از :
1- شعله ایجاد شده به وسیله احتراق سوخت گازی با هوا یا اکسیژن
2- قوس الکتریکی، جرقه بین یک الکترود و قطعه کار
3- ایجاد مقاومت الکتریکی در برابر کمبود جریان بین دو قطعه کار با بیشتر می باشد.
هدف : آشنایی با انواع جوشکاری و برشکاری شناخت خطرات آنها
قسمت های ذیربط : پروژه ساخت انبار قطعات یدکی و مصرفی شرکت برق آرا در فولاد سبا
شرح دستورالعمل
انواع جوشکاری عبارتند از : جوش گاز، جوش قوسی، جوش کاری با اشعه الکتریکی، جوشکاری با هیدروژن، جوشکاری سایشی، جوشکاری با جرقه، جوشکاری با لیزر و…
خطرات کلی جوشکاری و برشکاری
تمامی فرایندهای تولید، کم و بیش خطرات خاص خود را همراه دارند. فرآیند جوشکاری نیز از این مقوله مجزا نبوده و خطراتی را به همراه دارد که در صورت نادیده گرفتن آنها ممکن است عواقب سوئی پدید آید. خطرات الکتریکی، تشعشعات، خطر آتش سوزی و پرتاب ذرات سوزاننده و خطر گرد و غبار و گازهای سمی، عمده خطراتی هستند که کارگران جوشکار را تهدید می کنند ضمناً در بعضی از روش های جوشکاری به هنگام رفع گل جوشکاری از قطعه، سر و صدا ایجاد می شود که باید برای حفظ سلامت شنوایی سایر افراد، منبع صدا محصور شود و فرد جوشکار نیز از گوشی محافظ استفاده نماید.
ایمنی در جوشکاری
- لوازم حفاظتی مورد نیاز جوشکاران
- لوازم حفاظتی سر و چشم
در مواقع برقراری قوس و پس از آن دو نوع اشعه غیرمرئی به وجود می اید که اگر از آنها جلوگیری نشود به پوست آسیب می رساند. این اشعه عبارتند از اشعه ماوراء بنفش و اشعه مادون قرمز، اثر این اشعه در روی چشم تا 12 متری، روی پوست تا 5 متری کاملاً محسوس می باشد. علاوه بر این ذرات فلز مذاب نیز می تواند به جوشکار صدمه بزند و این مسئله مخصوصاً در مورد جوش سر بالا و جوش بالا سر باید مورد توجه قرار گیرد.
برای جلوگیری از اثر اشعه روی چشم و پوست صورت، باید از نقاب دستی و یا نقاب هایی که روی سر قرار داده می شود استفاده کرد. از نقاب های دستی فقط برای کارهای کوچک می توان استفاده نمود و برای جوشکاری های طولانی و مخصوصاً جوشکاری در روی کار در کارگاه ها باید از نقاب هایی که به وسیله یک حلقه قابل تنظیم بر روی سر قرار گرفته و تثبیت می شوند استفاده کرد. چه نقاب های دستی و چه نقاب های روی سر باید دارای یک قسمت باز مجهز به شیشه ایمنی باشند که اجازه بدهد جوشکار در ضمن کار با دقت کافی قوس را دیده و آن را مطابق کیل خود تنظیم نماید. حداقل ابعاد این قسمت باید 12 5 سانتیمتر باشد. شیشه های مورد استفاده باید حداقل 5/99 درصد اشعه مادون قرمز و 75/99 درصد اشعه ماوراء بنفش را جذب نماید. استفاده از شیشه های نامناسب به سلامتی جوشکار صدمه جدی وارد می آورد. شیشه های ایمنی را باید از سمت خارج با شیشه ساده حفاظت نمود. این شیشه باید به محض کثیف شدن و دود گرفتن تعویض گردد.
وقتی که چند جوشکار در کنار هم کار می نمایند برای حفاظت چشم باید از عینک های مخصوص استفاده نمود. این عینک ها رنگی بوده و از طرفین نیز با قطعات مناسبی بسته می شود که از ورود ذرات فلزی و غیره به چشم جلوگیری شود. استفاده از این عینک ها در موقع تمیز کردن دوباره جوش و بازدید جوش هایی که تازه تمام شده است اجباری است. سرپرست ها و کمک جوشکاران و تمام کسانی که در منطقه جوشکاران و با جوشکار کار می نمایند باید از عینک های ایمنی استفاده کنند. عینک ها باید سبک و راحت بوده و طوری تهویه شود که اطراف چشم عرق نکرده و باعث ناراحتی نشود.
3- لوازم حفاظتی دست ها و بدن جوشکار
در موقع جوشکاری ذرات ریز فلز مذاب در اطراف قوس الکتریکی پراکنده می شود که اگردر تماس مستقیم با پوست بدن قرار گیرد باعث سوختگی شدید و ایجاد ناراحتی می شود. برای جلوگیری از این مسئله با توجه به موقعیت و نوع کار باید از دستکش معمولی یا آستین دار، از نیم تنه و یا پیش بند و بالاخره لباس کار مخصوص استفاده نمود. این وسایل معمولاً از چرم نرم و یا موارد مقاوم در برابر آتش ساخته می شود. شلوار لاس کار نباید برگردان داشته باشد. استفاده از وسایل اخیر برای جوشکاری سر بالا و بالای سر اجباری است.
4- سایر لوازم
علاوه بر لوازمی که به طور مستقیم مورد استفاده جوشکار قرار می گیرد باید لوازم دیگری نیز در کارگاه موجود باشد. مهمترین این وسایل به شرح زیر است :
الف : تجیر (پاراوان)
وقتی که جوشکاری در کارگاهی ثابت انجام می پذیرد که کارگران دیگر مشغول انجام کار دیگری هستند باید به وسیله تجیرهای مخصوص کارگران مزبور را در مقابل اشعه مضر قوس الکتریکی حفاظت نمود. اگر کارگاه دائمی باشد می توان غرفه مخصوص برای این منظور تعبیه کرد که دیواره های آن از ورقه های فلزی و یا ورقه های مقاوم در مقابل حریق تشکیل یافته و با رنگ مخصوص که اشعه ماوراء بنفش را جذب می نماید رنگ گردد. این غرفه باید مجهز به دودکش و هواکش باشد. ( این مورد مربوط به کارگاه ساخت خارج از پروژه می باشد)
ب : هواکش
اگر جوشکاری در داخل مخزن یا فضای بسته ای انجام گیرد احتمال انباشته شدن دود و گازهای مضر وجود داشته و باید از هواکش مناسبی برای تخلیه دود و تهویه محل جوشکاری استفاده شود.
ج : کمربند ایمنی
این کمربند از یک طرف به بدن جوشکار و از طرف دیگر با واسطه طنابی به قسمتی از کار که جوشکار روی آن کار می نماید بسته می شود طناب کمربند ایمنی و محلی که انتهای کمربند به آن بسته شده باید قدرت نگهداری جوشکار را در صورت بروز حادثه داشته باشد.
5- شرایط ایمنی ماشین های جوشکاری
ماشین های جوشکاری در مقایسه با سایر انواع ماشین های الکتریکی در شرایط نامناسب تری کار کرده و کمتر تحت نظارت یک متخصص قرار دارند. کارگر جوشکار باید با توجه به نکته فوق همیشه مراقبت نماید که دستگاه جوشکاری در مقابل اتصالی های اتفاقی، محافظت شده باشد.
در اغلب مواد ماشین جوشکاری از یک محل به محل دیگری کشیده می شود. بنابراین باید پریزهای مناسبی در تمام کارگاه و یا محل ساختمان پیش بینی شده باشد.
در موقع کار کردن در هوای بسته مسئله تهویه نباید فراموش شود مخصوصاً اگر ماشین جوشکاری با موتور دیزلی بنزینی کار می کند، باید توجه داشت که ممکن است جمع شدن دود باعث خفگی گردد.
ترانسفورماتورهای جریان متناوب، معمولاً با هوا سرد می شوند ولی اگر ترانسفورماتور با مایع خنک می شود باید نوع مایع، آتش گیر نباشد. اطراف ترانسفورماتور باید با ورق های فولادی به ضخامت مناسب یا وسایل دیگر پوشیده شود تا از صدمه دیدن سیم پیچی ترانسفورماتور و یا برخورد کردن به قسمت های برق دار آن که عایق نشده است جلوگیری شود.
ترانسفورماتورها نباید به مدارروشنایی متصل گردند، زیرا علیرغم وجود تنظیم کننده باعث تغییرات شدیددرولتاژ و کم نور شدن چراغ ها می گردند.
6- شرایط ایمنی کابل ها
وقتی که برای ازدیاد طول کابل، چند قطعه کابل را به هم وصل می نمایند، باید محل های اتصال چه در مورد کابل الکترود و چه در مورد کابل زمین، به خوبی عایق پوش شود.
در کارگاه های بزرگ که احتمال دارد، طول آزاد کابل خیلی زیاد باشد، جوشکار باید آنها را در وضع مرتبی قرار داده و از محل هایی که ممکن است وجود کابل باعث ایجاد حوادث گردد و یا احتمال آسیب دیدن کابل موجود می باشد دور نماید. در صورت امکان باید کابل ها را به کمک پایه هایی از ارتفاعی که برای عبور و مرور اشخاص و ماشین ها کافی باشد، رد نماید.
در صورتی که این کار میسر نباشد، باید روی کابل ها با وسایل مناسبی مثلاً ورق های لاستیکی مقاوم به حریق پوشانده شود.
کابل جوشکاری معمولاً در شرایط بهره برداری سختی قرار دارد زیرا در اطراف کاری که انجام می پذیرد با لبه های تیز و بریدگی های پروفیل ها و غیره برخورد کرده و احتمال دارد که اگر دقت نشود، زیر چرخ های وسایل نقلیه کارگاهی قرار گیرد. بنابراین علاوه بر اینکه کابل ها، از جنس خوب و متناسب با شرایط کار انتخاب می شوند باید از آنها ماقبت لازم به عمل آید.
در کارگاه های بزرگ باید یک تکنسین برق همیشه در دسترس باشد و جوشکار باید به محض دیدن کوچکترین آسیب دیدگی در کابل، وع آن را گزارش داده و تعمیر کابل را درخواست نماید.
درکارگاههای کوچک، خودجوشکاربایدبتواندکابل راچنانکه باید و شاید مرمت نماید. تعمیر کابل باید پس از قطع کامل جریان برق صورت گیرد.
کم بودن ولتاژ جوشکاری دقت در کار تعمیر کابل را منتفی نمی سازد.
کابل های جوشکاری باید خشک و تمیز نگاهداری شده و به روغن و گریس آلوده نشود. کابل ها بلند طوری قرار داده شوند که در آب یا روغن و یا در گودال ها و کف مخازن نخوابند.
7- شرایط ایمنی گیره الکترود
اگر گیره الکترود خوب عایق پوش نشده باشد و یا اگر عایق آن آسیب دیده باشد، در صورتی که جوشکار دستکش خود را در آورد و یا وسایلش مرطوب باشد، خطر برق گرفتگی ایجاد می گردد.
گیره الکترود اغلب ضمن جوشکاری گرم می شود. این مسئله اغلب، ناشی از بکار بردن گیره مخصوص کارهای سبک برای جوشکاری های سنگین و یا از اتصال ناقص کابل و گیره الکترود می باشد. جوشکار باید توجه داشته باشد که برای هر کار، گیره مناسبی را به کار برده و در صورت گرم شدن گیره از وسایل خنک کننده مناسب استفاده نماید و یا با گیره دیگری، کار را ادامه داده و اجازه دهد گیره اول به آرامی سرد شود. هرگز نباید گیره الکترود را به منظور خنک کردن، در آب فرو برد.
8- حفاظت در مقابل برق گرفتگی
جوشکاری که با وسایل الکتریکی کار می نماید، همیشه در معرض خطر برق گرفتگی است و باید بداند که کوچکترین بی احتیاطی، ممکن است باعث شود، جریان الکتریسیته از بدنش گذشته و باعث ناراحتی و حتی مرگ او گردد.
مقاومت بدن انسان در مقابل عبور جریان الکتریسیته، متغیر بوده و در شرایط مختلف فرق می نماید و به طور اساس، این مقاومت به وسیله پوست بدن تأمین می گردد و وقتی پوست مرطوب باشد، این مقاومت بسیار کم می شود. به همین جهت در فصل گرما و جاهایی که میزان رطوبت زیاد است، موقعی که بدن انسان عرق کرده، آمادگی برای برق گرفتگی بیشتر است.
اگرچه استفاده از گیره های عایق پوش شده و الکترودهای روکش دار، مانع عبور جریان از بدن جوشکار می گردد ولی در موقع عوض کردن الکترود و یا در سایر مواردی که قوس خاموش است، جوشکار در معرض ولتاژ مدار باز قرار دارد و باید از ایستادن در جاهای مرطوب و تماس با قطعاتی که به مدار زمین وصل شده است، احتراز نماید.
البته در شرایط عادی، ولتاژ جوشکاری برای جوشکار خطرناک نیست ولی اگر به علتی، مثلاً یک اختلال در کار ژنراتور و یا سیم پیچ ترانسفورماتور و غیره، ولتاژ بالا برود، عبور جریان از بدن خطرناک خواهد شد.
جوشکار باید توجه داشته باشد که برای جلوگیری از خطرات احتمالی، اتصال بدنه ماشین جوشکاری به زمین، ضروری است. همنچنین در موقع جوشکاری قطعاتی که به طور کامل و یا در سطح زیادی با زمین در تماس می باشند (مانند مخازن، لوله ها و غیره) به علت مقاومت ناچیزی که در محل تماس وجود دارد، حتی ولتاژ مدار باز ممکن است برای جوشکار، خطرناک گردد. با توجه به این نکته، در موقع جوشکاری منابع فلزی و لوله و قطعاتی که روی فونداسیون نصب می شود، جوشکار باید دقت نماید به قسمت های لخت و بدون عایق مدار جوشکاری دست نزد.
معمولاً در این حالات در محل های خشک، ولتاژ نباید از 36 ولت و در جاهای مرطوب از 12 ولت تجاوز نماید تا برای جوشکار، ایمنی کافی وجود داشته باشد.
9- حفاظت در مقابل اشعه قوس
قوس الکتریکی علاوه بر اشعه نورانی دارای اشعه مادون قرمز و ماورائ بنفش می باشد که شدت آنها در حدود 10000 برابر شدتی است که برای چشم انسان بی ضرر می باشد. قرار گرفتن چشم غیرمسلح در مقابل اشعه، به سوختن شدید چشم منجر شده و حالتی ایجاد می نماید که شبیه پاشیده شدن ماسه در چشم بوده و ریزش آب از چشم را باعث می شود.
اشعه ماوراء بنفش گرچه، ضایعات دائمی برای چشم به وجود نمی آورد ولی صدمات موقت ناشی از آن، به اندازه کافی ناراحت کننده بوده و حتی تابش کوتاه مدت، ممکن است به ناراحتی و از کارافتادگی منجر گردد. اشعه مادون قرمز نیز در صورت تابش طویل المدت، چشم را ناراحت می نماید.
فاصله ای که از آن بدون ناراحت شدن چشم، بتوان یک قوس الکتریکی را نگاه کرد، به دقت معلوم نیست. شدت اشعه ماوراء بنفش به نسبت مجذور فاصله چشم تا قوس تغییر می نماید ولی با اینکه هرچه فاصله بیشتر می شود اثر بد اشعه تقلیل می یابد به درستی معلوم نیست که در چه فاصله ای، این اثر به صفر می رسد.
این اشعه برای پوست بدن نیز مضر بوده و حالتی ایجاد می نماید که شبیه سوختگی از آفتاب است. این حالت در بعضی موارد بسیار ناراحت کننده بوده ولی دائمی نخواهد بود.
برای جلوگیری از اثر اشعه قوس الکتریکی، باید از عینک، نقاب، دستکش و غیره استفاده کرد. جوشکار باید به این مسئله توجه داشته باشد که انعکاس اشعه از پشت سر نیز، می تواند همان اثرات خود اشعه را ایجاد نماید و لذا باید کلاه مخصوص به کار برده و در ضمن به رنگ کردن دیوارها و سقف محل کار خود نیز با رنگ های مخصوص، که اشعه قوس الکتریکی را جذب می نماید، توجه داشته باشد.
جوشکار نباید استفاده از جداسازی های سبک را برای حفاظت سایر کارگران فراموش نماید و باید از پذیرفتن اشخاص که مجهز به وسایل ایمنی نیستنددرکارگاه خودداری کند.حتی بهتراست دراطراف محل کار خود، با نوشتن تابلوهایی با خط خوانا، خطر را به سایرین یادآوری نماید.
10- شرایط ایمنی مربوط به جوشکار
نظر به اثرات سوء قوس الکتریکی، استفاده از نقاب جوشکاری برای جوشکار و کمک او، ضروری است. نقاب ها باید دارای شیشه های مناسب با قدرت قوس باشند.
استفاده از نقاب هایی که دارای سوراخ بوده و یا شیشه های آنها ترک دار باشد برای چشم بسیار خطرناک می باشد و باید، به محض شکستن شیشه نقاب و یا عینک نسبت به تعویض آن اقدام گردد.
در موقع تمیز کردن روباره نوار جوش، جوشکار و یا کمک او به علت رنگ تیره شیشه های نقاب، قادر به ادامه کار نبوه و نقاب را از جلو چشم بر می دارند. در این شرایط ممکن است قطعات روباره داخل چشم شده و باعث ناراحتی گردد. برای جلوگیری از این امر باید در موقع تمیز کردن روباره از عینک مخصوص استفاده شود.
اگر عملیات جوشکاری و تمیز کردن به وسیله یک نفر و به تناوب انجام می گیرد عوض کردن عینک و نقاب، به دفعات متعدد باعث اتلاف وقت و خستگی می شود. در این صورت باید از کلاه های مخصوص که دارای عینک و روبند حافظ است استفاده شود. روبند روی عینک را گرفته و در مواقع لزوم می تواند، حول لولایی چرخیده و در بالای آن قرار گیرد.
در موقعی که چند نفر در کنار هم به جوشکاری مشغولند، جوشکار باید به اثر قوس بر سایر جوشکاران نیز، توجه داشته باشد.
برای حفاظت در مقابل ذرات فلزی مذاب، استفاده از پیش بند و لباس کار و غیره ضروری است ولی وقتی جوشکار باید از نردبان بالا رفته و در بالاتر از سطح زمین کار نماید، نباید از پیش بند استفاده کند. در این شرایط بهترین وسیله حفاظت لباس کار یکسره خواهد بود.
در شرایط کار مرطوب، استفاده از دستکش های لاستیکی با قشر محافظ چرمی مناسب است، زیرا چرم تنها خیس شده و نمی تواند جلوی عبور جریان الکتریسیته را بگیرد.
جوشکار و کمک او باید کفش چرم ساقه بلند بپوشند که از ورود ذرات فلزی مذاب، به کفش و ایجاد سوختگی، جلوگیری شود. کفش جوشکار و کمک او نباید میخ دار باشد. پارچه شلوار نباید به طرف بیرون برگشته باشد. در بعضی شرایط لباس های غیرآتش گیر ضروری است. جوشکار نباید لباس کار آلوده به روغن و نفت بپوشد زیرا خیلی زود آتش می گیرد.
علاوه بر جوشکار باید به حفاظت کارگران دیگر و رهگذرها نیز توجه شود که از اشعه مستقم قوس و انعکاس آن در امان باشند.
وقتی که جوشکاری در فضای بسته انجام می پذیرد، باید حتماً در فضای مزبور، مرتباً تهویه شده و در ضمن توجه شود که درجه حرارت در آنجا، خیلی بالا نرود.
وقتی که جوشکاری در جاهای بسته و کوچک که تجمع گاز و دود زیاد است انجام می گیرد، استفاده از ماسک های مخصوص همراه با کپسول اکسیژن توصیه می شود.
تمیز کردن جوش درزها قبل از جوشکاری و تمیز کردن دوباره جوش پس از انجام جوشکاری باید به وسیله ابزارهای مناسب و با دست دستکش دار به عمل آید. از کار کردن با دست لخت باید خودداری شود.
11- شرایط ایمنی مربوط به جلوگیری از حریق
جوشکاری باید در جایی انجام گیرد که مصالح آتش گیر در آنجا نباشد.
وقتی که از دستگاه جوشکاری سیار استفاده می شود در هر محل جدید، قبل از شروع جوشکاری باید بازرسی به عمل آمده و خطرات احتمالی ایجاد حریق، مورد بررسی قرار گیرد.
وقتی که محل کار مشکوک باشد، مسئله باید کتباً به مقامات صلاحیت دار اطلاع داده شده و کسب تکلیف گردد.
لوله ها و مخازن مواد آتش گیر قبل از جوشکاری باید تخلیه و تمیز شده و مورد آزمایش قرار گیرند. بهتر است تمیز کردن به وسیله بخار آب تحت فشار (یا ازت) انجام گیرد.
از جوشکاری در مجاورت مخازن و محل هایی که حاوی گاز یا مایع قابل احتراق و یا مواد منفجره هستند، باید پرهیز شود و اگر جوشکاری در چنین محل هایی اجتناب ناپذیر باشد، باید تمام احتیاطات لازم به عمل آمده و سپس جوشکاری آغاز شود.
وقتی جوشکاری در مجاورت مواد آتش گیر انجام می پذیرد، باید دقت شود که ذرات فلزی مذاب و روباره گرم با مواد مزبور تماس پیدا نکند و باعث ایجاد حریق نشود. در صورتی که دور کردن مواد مزبور از محل جوشکاری میسر نباشد، در موقع جوشکاری باید روی آنها را با برزنت خیس شده یا نظایر آن پوشاند.
کف های چوبی باید قبل از شروع جوشکاری کاملاً جارو شده و در جاهایی که خطر ریختن فلز مذاب و روباره گرم است با ورقه های فلزی یا سایر مصالح غیرآتش گیر، پوشانده شود همچنین می توان کف را مرطوب نمود. باید توجه داشت که از ترک ها و یا سوراخ های موجود در کف، فلز گرم روی مواد آتش گیر طبقه پایین تر، نریزد نباید گذاشت فلز گرم در چاهک ماشین آلات بریزد. همچنین شکاف های دیوار و بازشوهای در و پنجره ها باید با ورقه های فلزی یا سیمان و پنبه نسوز پوشانده شود.
یک کارگر مجهز به کپسول اطفاء حریق، باید در موقع جوشکاری در محل هایی که خطر حریق وجود دارد، حاضر بوده و مراقب باشد که ذرات فلز مذاب از ترک ها و بازشوها و سوراخ ها عبور ننماید. کارگر مزبور باید نیم ساعت پس از اتمام کار نیز در محل مزبور باقی بماند که اطمینان حاصل گردد خطر آتش سوزی وجود ندارد.
کاربا انرژی الکتریسیته همیشه بایدبااحتیاط صورت گیرد. ممکن است به علت کم بودن قطرکابل برای هدایت انرژی موردنیاز، کابل گرم شده و عایق آن بسوزد، یا به علت برخورد با اشیاء تیز عایق قطع گرد، یا گیره الکترود به علت بی توجهی سقوط نماید و یا به علت کاربرد غلط در مجموعه دستگاه، مدارکوتاه ایجاد گردد.این حوادث درمقیاس وسیعی بادقت درکاربردونگاهداری دستگاهها و وسایل قابل پیش گیری می باشد.
12- احتیاط های کلی
جوشکاربایدازطرزکارخودواحتیاط هایی که در مورد خودش و دیگران باید رعایت نماید اطلاع داشته و به اهمیت دقت در جوشکاری واقف باشد.
- در صورتی که جوشکاری در ارتفاع بیش از 5/1 متر انجام گیرد باید پیش بینی های لازم برای جلوگیری از سقوط جوشکاری در اثر برق گرفتگی یا خطاهای دیگر به عمل آید. این کار ممکن است به وسیله نرده کشی و یا کمربند ایمنی و غیره به عمل آید. تأمین وضع مناسب برای جوشکار ازلحاظ کیفیت جوش حاصل نیز ضروری است زیرا در شرایط ناامن، جوشکار نخواهد توانست به خوبی وظیفه خود را انجام دهد.
- در صورتی که جوشکار در داخل مخازن و نظایر آن به عمل آید باید وسیله ای باری بیرون کشیدن سریع جوشکار در موقع خطر پیش بینی شده و یک نفر در جایی که کاملاً به جوشکار مسلط باشد قرار گرفته و مواظب او باشد، تا در صورت لزوم به کمک او بشتابد.
- در موقعی که جوشکاری متوقف می شود و یا جوشکار کار را برای مدتی رها می نماید، باید کلید اصلی دستگاه را زده و مدار را قطع نماید.
- قبل از شروع جوشکاری در سطوح دارای رنگ باید نسبت به حذف لایه رنگ اقدام و سپس عملیات جوشکاری شروع گردد
- قبل ازشروع جوشکاری بایدوسایل سنگین جوشکاری را که روی چرخ سوار شده اند کاملاً مهار کرد که به طور اتفاقی شروع به حرکت ننمایند.
- لباس کارگران جوشکار عاری از مواد نفتی و حلالها و دیگر مواد باشد.
- هنگام جوشکاری سیمهای برق و اتصالات نبایستی از مکانهای غیرایمن، مکانهایی که امکان له شدگی آنها وجود دارد عبور نماید.
- عایق انبرك جوشکاری بایستی که کاملاً سالم باشند.
- هیچ وقت در محیطهای بسته اقدام به جوشکاری نکنید مگر اینکه آن محل مرتباً توسط ونتیلاتور تهویه گردد. زیرا علاوه بر تجمع گاز و ایجاد احتراق، وجود گازهای متصاعده از جوش برای تنفس کارگر بسیار مضراست به خصوص در موقع جوش برنج و برنز و آهن گالوانیزه که تولید اکسید و زنگ و ایجاد مسمومیت میکند.
- کابل جوشکاری بایستی مستقیماً به قطعه کار وصل گردد و ازمیله آهنی، زنجیر و غیره نبایستی به عنوان واسطه هادی عبور جریان جوشکاری استفاده نمود
- بعضی از بخارات و دودها دارای خاصیت خورندگی میباشند و بنابراین نبایستی از طریق دهان آنها را تنفس کرد.
- هنگام جوشکاری در سطح بالاتر از سر بایستی دستکشها کاملاً برروی آستینها قرارگیرند که از وارد شدن ذرات جوش جلوگیری شود و به منظور محافظت از سر از مقنعه (سربند)استفاده نمود .
- در هنگام جوشکاری شبکه ها، تانك ها، لوله ها که در داخل آنها مواد اشتعال آور، انفجاری، مواد شیمیائی و خطرناك نگهداری یا عبور داده می شود قبل از جوشکاری نکات زیر بایستی رعایت نمود:
- از انجام جوشکاری هنگامی که این محفظه ها حاوی مواد مذکور باشد و با این گونه مواد در لوله ها جریان داشته باشد خودداری کنید
- محتویات محفظه بایستی کاملاً خالی گردد و چندین و چند بار شستشو شود و سپس با هوا کاملاً خشك شود، چرا که ممکن است بخارات متساعد شده ایجاد حادثه نماید.
- بایستی در محفظه های یاد شده از ماسكهای تنفسی مخصوص با نوع ماده نگهداری شده استفاده نمائید.
- هنگام جوشکاری بایستی تهویه مناسب ایجاد کرد و دودهای فلزی ناشی از جوشکاری را کاهش داد و به وسیله ورود هوا به داخل محفظه از غلظت بخارات موادیکه ممکن است وجود داشته باشد کاسته شود.
- بهتر است که هوا از یك طرف وارد و از طرف دیگر خارج شود که میتوان این کار به صورت دمیدن خروج از منطقه تنفسی کارگر عبور نمیکند.
- چنانچه برقراری سیستم تهویه امکان پذیر نباشد ازماسكهای تنفسی مجهز به لوله بلند هوای فشرده ویا از کپسولهای اکسیژن استفاده شود.
- در هنگام عملیات جوشکاری به هرشکل بایستی اپراتور جوشکار به وسایل اطفاء حریق دسترسی داشته باشد.
- اشعه ماوراء بنفش U.V از لباسهای پاره شده و گشاد عبور مینماید بنابراین بهتر است در هنگام عملیات جوشکاری از لباسهای تنگ استفاده نمود.
- کابل جوشکاری تا فاصله 3 متری از انبر نبایستی تا بخورد.
- کلیه بدنه ها و قطعات فلزی مرتبط با سطح جوشکاری بایستی برگشت جریان اتصال داشته باشد.
- کلیه مواد اشتعال آور و انفجاری بایستی در فاصله دورتر از محل جوشکاری قرار گیرد (حداقل فاصله 10 متر(
- هنگامی که فرد جوشکار در داخل مخازن مشغول به کار میباشد بایستی فرد دیگری به عنوان مراقب مجهز به وسایل هشداری طناب نجات و دستگاههای تنفسی در بیرون باشد.
- در پایان عملیات جوشکاری کلیه قطعات و مواد زائد باقیمانده الکترودها جمع آوری شود.
- کلیه دستگاه ها و تجهیزات جوشکاری باید در مکانی نگهداری و انبار شوند از صدمات فیزیکی وشیمیایی محافظت گردد
- مقدار جریان مورد استفاده در دستگاه های جوشکاری قوس الکتریکی باید متناسب با نوع کار انتخاب گردد
- کابل های جوشکاری و برشکاری باید از نوع انعطاف پذیر و متناسب با نوع کار باشد
- قبل از جا بجایی دستگاه های جو شکاری باید نسبت به قطع کردن منبع برق آن اقدام نمود
- جایگاه های کار فلزی در هنگام عملیات جوشکاری می بایست نسبت به زمین عایق گردیده و یا به سیستم اتصال به زمین موثر ،مجهز گردند
- هنگام تعویض الکترود های جوشکاری رعایت اصول ایمنی الزامی است
- پیچاندن کابل جوشکاری به دور اعضا بدن ممنوع است
- برای انجام عملیات جوشکاری در ارتفاع ، رعایت اصول ایمنی به منظور جلوگیری از برق گرفتگی وهمچنین سقوط افراد و اشیا الزامی است
- دستگاه های جوشکاری چه از نظر مکانیکی و چه از نظر الکتریکی باید در وضع بسیار خوبی نگاهداری شوند که به این ترتیب از اتفاقات و حوادث بسیاری جلوگیری شود.
- دستگاه های جوشکاری که در فضای آزاد مورد استفاده قرار می گیرند باید از تغییرات شدید جوی در امان باشند. وقتی که این دستگاه ها در حال کار نیستند باید در جای تمیز و خشکی نگاهداری شوند که آسیب ندیده و برای کسانی که با آنها کار خواهند کرد ایجاد خطر ننمایند.
- پس از اتمام جوشکاری، وقتی جوشکار محل تازه جوش را رها نموده و در جای دیگران مشغول جوشکاری می شود باید به ترتیب مناسبی آن منطقه را مشخص نماید که سایر کارگران با آن برخورد نکرده و نسوزند. هر صدمه ای باید بلافاصله گزارش داده شود.
- در تمام عملیات جوشکاری باید نظم خاصی مراعات گردد. جوشکاران نباید ته الکترودها را در محل کار پراکنده کرده و ابزارها و لوازم کار را در جایی قرار دهند که باعث ایجاد حوادث و سوانح گردد. هر جوشکار باید یک ظرف مخصوص الکترود داشته باشد که مصرف روزانه خود را در آن قرار داده و ته الکترودها را نیز در آن بریزد. این ظرف نباید زیر تابش آفتاب رها گردد، زیرا روکش الکترودها ممکن است ترکیده و اشکال ایجاد نماید. در موقعی که جوشکار در کارگاه ساختمانی و مخصوصاً در ارتفاع کار می کند، باید از کیفی که به کمر بسته می شود برای این منظور استفاده نماید. وسایل جابجا کردن قطعات، نظیر جرثقیل و غیره باید در شرایط خوبی نگاهداری شوند. حرکت دادن قطعات مورد جوشکاری فقط پس از قطع جریان برق مجاز می باشد.
- کابل ها و زنجیرها و گیره هایی که قطعات سنگین را در موقع جوشکاری نگاهداری می نماید باید مرتباً بازدید شوند.
- کلیه ابزارها، نظیر چکش و قلم و برس و غیره باید در وضع خوبی نگاهداری شوند. هر کارگر باید یک جعبه وسایل داشته باشد که ابزارهای مورد نیاز خود را در آن قرار دهد.
4- نکات مربوط به ایمنی در برش با شعله
13- شرایط ایمنی برش کار
- هرگز نباید بدون عینکی مناسب به برشکاری اقدام شود. (عینک تیره برشکاری)
- سر و موها باید با کلاه مناسبی حفاظت گردد.
- برای حفاظت بازوها باید دستکش های آستین دار مخصوص به کار برده شود.
- پاها باید با کفش های ساقه بلند حفاظت شده و شلوار کار نباید برگردان داشته باشد.
- لباس کار نباید به روغن و گریس آلوده باشد.
14- شرایط ایمنی مشعل (پک)
– شیلنگ اکسیژن که از تنظیم کننده اکسیژن می آید باید درست به همان قسمت مربوط که روی آن کلمه اکسیژن نوشته شده وصل گردد.
لوله استیلن که از تنظیم کننده استیلن خارج شده باید به قسمتی که روی آن کلمه استیلن نوشته شده موصل شود.
– سر پک باید متناسب با قسمتی که باید بریده شود انتخاب گردیده و به دقت روی پک متصل گردد.
– موقع تعویض مشعل باید شیرهای اکسیژن و استیلن از محل تنظیم کننده های فشار بسته شود و قطع جریان گازها با تا کردن لوله های اکسیژن و استیلن اکیداً ممنوع می باشد.
– هرگز نباید برای روشن کردن مجدد مشعل از فلز گرم موجود در داخل یک حفره یا سوراخ که ممکن است گاز در آن جمع شود استفاده گردد. باید مشعل را با فندک مناسبی روشن کرده و قبل از داخل کردن آن در سوراخ یا حفره شعله را تنظیم کرد.
پس از ختم عمل برش برای خاموش کردن مشعل، باید ابتدا شیر استیلن و سپس شیر اکسیژن بسته شود.
– وقتی که عمل برش برای مدت خیلی کم متوقف می شود، بستن شیر مشعل (پک) مجاز می باشد.
– وقتی که عمل برش برای مدت نسبتاً طولانی، مثلاً در موقع غذا خوردن متوقف می شود، باید شیرهای سیلندرهای گاز را از پشت تنظیم کننده برداشته و سپس شیر مشعل مسدود شده و پیچ تنظیم فشار آزاد گردد و اگر دستگاه باید به کلی پیاده شود قبلاً باید از آزاد بودن تمام پیچ های تنظیم فشار، اطمینان حاصل گردد.
– مشعل روشن نشده، اگر ارتباط آن با مخازن قطع نشده باشد، نباید در داخل مخزن ها و لوله ها و به طور کلی محفظه های بسته قرار گیرد.
– اگر از اطراف پیچ های تنظیم مشعل، گاز نشت نمای باید پیچ های آب بندی آن را محکم کرده و در صورت لزوم واشرهای آن را تعویض نمود. برای تعویض واشر باید از لوازم یدکی مناسب استفاده کرد و از به کار بردن روغن خودداری نمود.
– اگر شیر مشعل کاملاً عبور گاز را قطع ننماید، باید شیر اصلی را بسته و شیر مشعل را پیاده نموده و محور شیر و بدنه آن را با پارچه تمیزی پاک کرده و در محل خود قرار داد. در صورتی که نشت گاز ادامه یابد قطعات شیر را تعویض نمود.
– اگر سوراخ ها سر پک یا مشعل مسدود شود بایدآن را به کمک یک مته به قطر مناسب و یا یک سیم برنزی یا مس باز کرد. استفاده از ابزارهای بسیار تیز که ممکن است باعث گشاد شد سوراخ ها گردد مجاز نمی باشد. باید حتی المقدور از طرف داخل به باز کردن سوراخ ها اقدام شود.
15- شرایط ایمنی شیلنگ ها
– شیلنگ ها را باید از فلز مذاب حفاظت نمود.
– نباید اجازه داد که لوله ها به روغن و گریس آلوده شوند. این مواد باعث می شوند که رویه لاستیکی شیلنگ ها خورده شده باعث ایجاد حوادثی گردد.
– شیلنگ ها باید در محل خنکی انبار شوند و مخصوصاً باید توجه داشت که آنها را در محل های آلوده به نفت و روغن و غیره رها نگردند.
– قسمت خارجی شیلنگ های جدید را باید با پودر تالک آغشته نمود و قبل از مصرف باید این پودرها را پاک کرد.
-درفواصل کم وبه دفعات متعدد، بایدشیلنگها را از لحاظ نشت گاز و فرسودگی، مخصوصاً در محل اتصالات مورد بازدید قرار داد.
– محلهای نشت گازباید بلافاصله مورد تعمیر قرار گیرد به این ترتیب که لوله را بریده و یک وصله در آن نقطه قرار دهند. استیلنی که از محل های نشت خارج می شود ممکن است مشتعل شده و باعث سوختن لباس کار و آسیب دیدین برشکار و حتی حریق های بسیار جدی گردد.
– اگر شیلنگ در محل اتصال فرسوده شده باشد. باید آن قسمت را بریده و مجدداً به نحو مطمئنی اتصال را برقرار نمود.
– هرگز شیلنگ را نباید با نوار چسب وصله کرد.
– اگر شعله در شیلنگ پس بزند باید آن قسمت از لوله را بریده و دور انداخت زیرا پس زدن شعله باعث ایجاد سوختگی جدار داخل شیلنگ شده و دیر یا زود این سوختگی باعث مسدود شدن لوله و یا ایجاد اشکالات دیگری در کار می شود.
16- شرایط ایمنی کپسول های گاز
– کپسول های اکسیژن و استیلن باید مرتباً از طرف آزمایشگاه های صلاحیت دار آزمایش شده و از ایمنی آنها اطمینان حاصل شود.
– هر کپسول باید مجهز به تنظیم کننده و فشارسنج بوده و قبل از شروع کار صحت کار آن کنترل شود.
– تنظیم کننده نباید به مواد روغنی آغشته شود زیرا در اثر ترکیب با اکسیژن ممکن است به انفجار و ایجاد سانحه منجر گردد.
– بعد از تنظیم کننده فشار، باید یک جعبه آب وجود داشته باشد که در صورت پس زدن شعله در شیلنگ مانع سرایت آن به مخزن و ایجاد انفجار گردد. در هوای سرد و یخبندان باید در این جعبه ضدیخ ریخته شود.
– در موقع حمل و نقل و انبار کردن استوانه ها باید توجه داشت که شیر استوانه و فشارسنج آن آسیب نبیند. هرگز برای بلند کردن و جابجا کردن سیلندرها نباید از وسایلی که به دهانه آن بسته شده به عنوان دستگیره استفاده نمود و همیشه باید از سیلندر پای کلاهک دار استفاده کرد. نقش کلاهک حفظ شیر خروجی و تنظیم کننده در موقع حمل و نقل و جابجا کردن می باشد.
– فاصله کپسول های گاز تا محل برش نباید از 10 متر کمتر باشد و بهتر است کپسول ها در پناه دیوار و یا حفاظ مطمئنی قرار گرفته و از تابش مستقیم آفتاب به روی آنها جلوگیری به عمل آید.
17- شرایطی که در عملیات برش باید رعایت گردد
– هرگز در محل هایی که مواد محترقه انبار شده و یا در نزدیکی چنین محل هایی نباید به برش با شعله اقدام گردد.
– در صورتی که حرکت دادن قطعاتی که باید بریده شوند میسر باشد بهتر است آنها را به محلی که از هر لحاظ ایمنی می باشد برده و در آنجا کار برش را انجام دهند.
– باید اطمنیان حاصل گردد که ذرات فلز مذاب از شکاف ها و سوراخ های کف به طبقات دیگر ساختمان داخل نشده و ایجاد خطر نمی نماید. برای ممانعت از این خطر باید سوراخ ها و شکاف ها را با ورق فلزی و یا ورق سیمان و پنبه نسوز پوشاند. برزنت و امثال آن حفاظت کافی ایجاد نمی نماید.
– در محلی که احتمال ایجاد حریق وجود داشته باشد مثلاً وقتی که اجباراً در مجاورت کف های چوبی کار برش به عمل می آید باید ضمن کار یک نفر با یک کپسول اطفاء حریق آماده باشد که در صورت بروز حریق بلافاصله دست به کار شود. اصولاً بهتر است همراه دستگاه برش همیشه یک دستگاه کپسول اطفاء حریق وجود داشته باشد.
– در مورد برش بشکه ها و مخازن مواد نفتی و قابل احتراق باید شرایطی که در مورد جوشکاری آنها گفته شد رعایت گردد.
– هرگز حتی در صورت بسته بون شیرهای اصلی کپسول ها نباید مشعل را بدون بستن کامل شیر اکسیژن و استیلن به حال خود رها کرد.
– هرگز نباید مشعل در کنار کپسول اکسیژن و استیلن آویخته شود تا خطر مجاورت شعله با اکسیژن و استیلن به وجود نیاید.
– کپسول های دستگاه های قابل حمل و نقل باید به دقت سوار شوند.
– هرگز قطعه مورد برش نباید روی کپسول ها تکیه نماید.
– هرگز برشکاری نباید در وضعی انجام گیرد که خطر افتادن قطعه بریده شده روی پاها موجود باشد.
– پاهای برشکار باید به کمک وسایل مناسبی در مقابل ذرات فلز مذاب حفاظت گردد.
– باید مواظب بود که ذرات فلز مذاب در موقع برش بر سر کسانی که پایین دست مشغول کار هستند نریزد. همچنین باید کپسول های اکسیژن و استیلن را از ریخت این ذرات محفوظ داشت زیرا ممکن است خطر جدی به بار آید.
وقتی که برشکاری در یک محفظه بسته انجام می گیرد باید شرایط ذکر شده در مورد جوشکاری در چنین محل هایی رعایت گشته و به علاوه مخازن اکسیژن در بیرون از این محفظه قرار داده شده و فقط شیلنگ به داخل برده شود.
– شروع برش ظروف بسته باید با احتیاط صورت گیرد زیرا فشار هوا در داخل آن ها ممکن است بالا رفته و در موقع ایجاد اولین سوراخ، ذرات فلز را به طرف برشکار بپاشد.
– هرگز قطعه ای را مستقیماً در روی سطوح بتنی نباید برید زیرا علاوه بر اینکه بتن خراب می شود ممکن است در اثر گرم شدن، پوسته پوسته شده و به اطراف بپاشد و به برشکار آسیب رساند.
– باید محلی که برش در آنجا انجام می گیرد خوب تهویه شود.
– موقعی که شعله پس می زند و خاموش می شود دایر شدن مجدد جریان گاز با یک صدای ترقه مانند توأم است و اگر کار هنوز گرم باشد ممکن است مشعل مجدداً روشن شود وگرنه باید سریعاً نسبت به روشن کردن آن اقدام نمود. اگر پس زدن گاز مکرر گردید باید سر پک و فشار گاز و طرز کار کردن برشکار را کنترل و رفع اشکال نمود.
– موارد زیست محیطی :
جهت جلوگیری ازآلودگی خاک و همچنین هوا در زمان عملیات جوشکاری و برش کاری جوشکاران نباید ته الکترودها را در محل کار پراکنده کرده و هر جوشکار باید یک ظرف مخصوص الکترود داشته باشد که مصرف روزانه خود را در آن قرار داده و ته الکترودها را نیز در آن بریزد.
اقدامات کنترلی:
اقدامات پیشگیرانه و کنترلی جهت جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی به این صورت می باشد که پسماندهای عملیاتی مثل الکترود و صفحه سنگ و غیره می بایست به صورت روزمره توسط خود پرسنل جمع آوری گردد.
استفاده بهینه از متریال های مورد استفاده جهت کاهش در تولید پسماندها و برگزاری کلاس های آموزشی در این خصوص.
ضایعات میبایست دراسرع وقت در محل های مشخص شده در سایت ها جهت حمل به محل های بازیافت فولاد مبارکه جمع آوری گردد.
اگر کار در محیط بسته انجام می گیرد استفاده از سیستم تهویه مناسب صورت گیرد و در صورتی که تجهیزات الکتریکی در محل موجود نباشد می توان از مهپاش آب برای کاهش میزان گرد و غبار در حین عملیات استفاده نمود.